Ὁ Σεβ. Ναυπάκτου.Ἡ θεωρία τοῦ Νεοχαλκηδονισμοῦ. Μέρος Γ΄. Μεταφρασμένο και στά Ἀραβικά

Τό ἑλληνικό κείμενο προέρχεται ἀπό τόν Όρθόδοξο Τύπο ἀρ. φύλ. 1865 4 Φεβρουαρίου 2011
καί ἡ μετάφρασή του στά ἀραβικά ἔγινε ἀπό τόν π. Ἀθανάσιο Χενεῖν.

Ὁ Σεβ. Ναυπάκτου

Ἡ ἀνάλυσις τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου ἔγινεν ὀλίγον μετὰ τοὺς θεολογικοὺς διαλόγους μὲ τοὺς Μονοφυσίτας
καὶ τὴν συζήτησιν, ἡ ὁποία διεξήχθη εἰς τὴν Ἱεραρχίαν τὸ 2004. Ἡ ἀνάλυσις ἔχει ὡς ἀκολούθως: Στὴν Ἱεραρχία τοῦ Ὀκτωβρίου 2004 σὲ σχετικὴ εἰσήγηση γιὰ τοὺς διαλόγους τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μὲ τὶς διάφορες Ὁμολογίες ὑποστηρίχθηκε ἡ ἄποψη ὅτι στὸν διάλογο τῆς Ἐκκλησίας μὲ τοὺς χαρακτηριζόμενους ὡς Ἀντιχαλκη-
δονίους (Μονοφυσίτες) ἐπιτεύχθηκε συμφωνία στὸ Χριστολογικὸ δόγμα, ἀλλὰ ὑπάρχει διαφωνία,διότι οἱ Μονοφυσίτες ἀρνήθηκαν νὰ δεχθοῦν τὶς μετὰ τὴν Γ΄ Οἰκουμενικὲς Συνόδους, ἰδιαιτέρως τὴν Δ΄ Οἰκ. Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνος.

Τὸ ἁπλὸ ὅμως ἐρώτημα εἶναι: Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ θεωρηθῆ ὅτι ἐπῆλθε συμφωνία στὸ Χριστολογικὸ δόγμα, ὅταν οἱ λεγόμενοι Ἀντιχαλκηδόνιοι δὲν παραδέχονται τὶς Οἰκουμενικὲς ἐκεῖνες Συνόδους (Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄) πού ὁριοθέτησαν τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία στὸ Χριστολογικὸ δόγμα, δηλαδὴ στὸ δόγμα ποὺ ἀφορᾶ τὸν τρόπο ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων στὸν Χριστό; Θὰ ἤθελα στὴν συνέχεια νὰ παρουσιάσω μὲ ἁπλὸ –ὅσον εἶναι δυνατόν– καὶ σύντομο τρόπο μερικὰ ἐνδιαφέροντα σημεῖα.

1. Ἡ θεωρία τοῦ Νεοχαλκηδονισμοῦ

Ἡ ἄποψη ὅτι ὑπάρχει ταύτιση στὸ Χριστολογικὸ δόγμα, καίτοι δὲν γίνονται ἀποδεκτὲς οἱ μετὰ τὴν Γ΄ Οἰκουμενικὲς Σύνοδοι ἀπὸ τοὺς Μονοφυσίτες, δείχνει ὅτι: ἢ οἱ Πατέρες τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων
δὲν ἀντελήφθησαν τὰ θέματα αὐτὰ ἢ ὅτι ἰσχύει ἡ παράδοξη θεωρία τῶν ξένων, ἀλλὰ καὶ μερικῶν δικῶν μας θεολόγων, περὶ τοῦ νεοχαλκηδονισμοῦ, ὅτι δηλαδὴ ὑπάρχει μιὰ ἐξέλιξη στὶς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.
Σύμφωνα μὲ τὴν θεωρία αὐτὴ ἡ Γ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ποὺ στηρίχθηκε στὸν Ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας εἶναι μιὰ μονοφυσιτίζουσα Σύνοδος, ἡ Δ΄Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ποὺ στηρίχθηκε στὸ Τόμο τοῦ Πάπα Λέοντος  διόρθωσε τὴν Γ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο καὶ ἡ Ε΄Οἰκουμενικὴ Σύνοδος ἐπανῆλθε στὶς ἀποφάσεις τῆς Γ΄Οἰκουμενικῆς Συνόδου.
Ἡ παραδοχὴ ὅμως μιᾶς τέτοιας θεώρησης τῶν πραγμάτων ἀνατρέπει τὰ θεμέλια της Ἐκκλησίας καὶ ὑπονομεύει τὸ “πνεῦμα” καὶ τὴν ὑποδομὴ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Παρουσιάζει δὲ τοὺς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας ὡς στοχαζομένους καὶ ὄχι ὡς ἐνεργουμένους ἀπὸ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα καὶ τὴν δική τους ἐν πνεύματι ἐμπειρία τῆς ἀποκαλυπτικῆς ἀληθείας. Οἱ Πατέρες ὅμως τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, κατὰ τὸν λόγο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ἐργάσθηκαν ἁλιευτικῶς (ὅπως οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι) καὶ ὄχι ἀριστοτελικῶς (δηλαδὴ οἱ φιλόσοφοι) ἦταν, κατὰ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, “πάσχοντες τὰ θεῖα καὶ οὐ διανοούμενοι”.

Ἑπομένως, ἡ μὴ παραδοχὴ ἀπὸ τοὺς λεγομένους Ἀντιχαλκηδονίους τῶν ἀποφάσεων τῶν Δ΄, Ε΄, καὶ ΣΤ΄ Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἀλλὰ καὶ ἡ θεωρία μερικῶν ὀρθοδόξων θεολόγων περὶ νεοχαλκηδονισμοῦ, στὴν οὐσία ἔχουν κοινὸ παρονομαστὴ καὶ δὲν μποροῦν νὰ γίνουν ἀποδεκτὲς ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.
Ἀκριβῶς γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ δὲν μποροῦμε, ἀπὸ ὀρθοδόξου πλευρᾶς, νὰ κάνουμε λόγο γιὰ Ἀντιχαλκηδονίους ἢ Προχαλκηδονίους, ἀλ λὰ γιὰ Μονοφυσίτας, ἀφοῦ οἱ ὀνομαζόμενοι Ἀντιχαλκηδόνιοι πιστεύουν ὅτι ναὶ μὲν ἡ ἕνωση στὸν Χριστὸ ἔγινε ἀπὸ δύο φύσεις, ἀλλὰ μετὰ τὴν ἕνωση ὑπάρχει μία φύση στὸν Χριστό. Μερικοὶ λεγόμενοι Ἀντιχαλκηδόνιοι ὑποστηρίζουν ὅτι καί τοι ὑπάρχει μία φύση στὸν Χριστὸ μετὰ τὴν ἕνωση, ἐν τούτοις ὅμως δὲν ἀναιρέθηκε ἡ ἀνθρώπινη φύση. Καὶ αὐτὴ ἡ ἄποψη εἶναι παράδοξη.
Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρχη μία φύση στὸν Χριστὸ μετὰ τὴν ἕνωση, “μὴ ἀναιρουμένης τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως” καὶ πῶς ὑφίσταται αὐτὴ ἡ ἀνθρώπινη φύση μόνη της, χωρὶς νὰ μὴ θεωρῆται αὐτὸ νεστοριανισμός, τὸν ὁποῖο οἱ Ἀντιχαλκηδόνιοι θέλουν νὰ πολεμοῦν; Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος, ποὺ μὲ κάνει νὰ τοὺς ὀνομάζω Μονοφυσίτες καὶ ὄχι Ἀντιχαλκηδονίους ἢ Προχαλκηδονίους.

ولقد أكد المطران أيروثيؤس(2004 ) بأنه ليس هناك اتفاقا نهائيا بين الكنائس الارثوذكسية وبين الكنائس المونوفيزيتية فيما يتعلق بقضية الخرستولوجيا بل هناك خلافا كبيرا بسبب رفض الكنائس الغير الخلقدونية  الاعتراف وقبول المجامع المسكونية التى جأت بعد المجمع المسكونى الثالث . هذا الأمر يشكل تناقضا كبيرا فكيف يكون هناك اتفاقا خرستولوجيا مع رفض المجامع المسكونية والاباء الكبار الذين قرروا هذه العقيدة؟

لابد قبل الخوض فى تفاصيل هذه الدراسة وحتى يكون البحث موضوعيا من عرض ما قاله رئيس الأساقفة اليونانى عند استقباله الرئيس الأرمنى فى 19 يناير 2011 وذلك فى مقر رئاسة الاساقفة فى اثينا:

(ان حياة شعبينا تتلاقيان فى امور كثيرة . ان الشعبين يملكان حضارة واحدة تعود الى الأزمنة القديمة ولقد عانوا من الالام على يد نفس البشر وواجهوا نفس المشاكل وقاموا بنفس الحهاد .لقد قرأنا جميعا وتابعنا مأساة الشعب الأرمنى وكيفية خلعه من أراضيه وأنى على يقين أنكم تعرفون أيضا ما عاناه اليونانيون ولقد عاملتكم الدولة الجارة(تركيا) بنفس الأسلوب . هذا هو التاريخ ويجب علينا ان نتعمق فيه ونخرج منه بالحكمة والعبرة .أول ما يراه المرء ويقدر أن يقوله هو أن هذا الشعب الأرمنى قد واجه تلك الصعوبات وتجاوزها بفضل استناده على ايمانه الارثوذكسى.

لقد عاش شعبكم زمنا بلا دولة وقامت بهذا الدور الكنيسة والتى صارت قائدة وحافظة لهذا الشعب .لقد حدث نفس الشئ فى هذا البلد (اليونان) على حدى قرون  حينما قامت الكنيسة باحتضان ورعاية ومساندة هذا الشعب .

السيد الرئيس

لقد مضى هذا كله واليوم نحن نعيش فى أوقات  أخرى مختلفة والتى بدورها  لاتخلو من المشاكل والصعوبات. أنا على يقين بأن العروة الوثقى التى تجمعنا فى الايمان الارثوذكسى ومحاولاتنا أن نتحد نحن الارثوذكس  تشكل معيارا كبيرا سوف يساعدنا على تجاوز الازمات المعاصرة.

السيد الرئيس

لقدأشرتم سابقا الى أن القيم  الارثوذكسية كانت ومازالت وستظل ثابتةوراسخة بيننا.اننا حينما نسمع هذا الكلام من أناسا بسطاء سوف نشعر بقيمة وقوة هذا الكلام وكم وكم حينما يخرج هذا الكلام على شفاه رئيس دولة صديقة كأرمينيا.حينئذ  يكون للكلام وزنا كبيرا .أننى أترجاكم رجاء أبويا بأن تجاهدوا أنتم أيضا لكى تضعوا حجركم  الخاص فى بنيان وحدة كل الأرثوذكس حيثما وجدوا ).

أولا :تعليق المطران ايروثيؤس :

لقد تم بحث أمر الحوارات اللاهوتية بين  الكنائس الارثوذكسية وبقية الكنائس وتم التأكيد على الرأى بأن الحوار مع الكنائس التى اصطلح على تسميتها بالغير الخلقيدونية(المونوفيزيتية) لم يصل الى اتفاق حول القضية الخرستولوجية بل الى خلاف . ذلك بسبب ان المدعوين بالغير الخلقيدونيين رفضوا قبول المجامع المسكونية  أى المجمع الرابع والخامس والسادس والتى قررت عقيدة الخرستولوجيا أى العقيدة التى تتعلق بوحدة الطبيعتين الألهية والأنسانية فى المسيح وبالتلى نتائجها الخلاصية والكنسية والانسانية. وأريد فى هذه العجالة أن أقدم وبشكل بسيط كلما أمكن بعض النقاط الهامة :

1 – حول نظرية الخلقيدونية الجديدة:

Η θεωρία τού Νεοχαλκηδονισμού

يبدوا ان بعض اللاهوتيين اليوم يرون أن الأباء فى المجامع المسكونية اللاحقة للمجمع المسكونى الثالث فى أفسس عام 431 لم يفهموا العقيدة الأرثوذكسية  كما يجب!!! وهم أى اللاهوتيين المعاصرين  يتكلمون عن نظرية جديدة تنادى بقبول فكرة حدوث تطور فى فهم الكنيسة للعقائد الأساسية . يرى أصحاب هذه النظرية -المتناقضة مع فكر الاباء -أن المجمع المسكونى الثالث فى أفسس والذى قاده القديس كيرلس الاسكندرى كان فعلا مجمعا مونوفيزيتيا وجاء المجمع المسكونى الرابع فى خلقيدونية وصحح الوضع على يد البابا ليون بابا روما بالاتفاق مع كيرلس الاسكندرى .هم يرون أيضا أن المجمع المسكونى الخامس قد عاد ليؤكد ما جاء فى المجمع الثالث .ان قبول مثل هذه التناقضات انما يقوض اساس الكنيسة الارثوذكسية ويشكك فى عمل الروح فى انارة أساقفة المجامع .ان هذا الرأى يقدم لنا اباء الكنيسة كمجرد عقلانيين يفكرون فى الامور بشكل عقلانى  وبترددون ويصححون مواقفهم ولا يخضعون لانارة الروح القدس ولاختباراتهم الروحية واللاهوتية فى علاقتهم بالاعلان الالهى عن الحق او بالحقيقة المعلنة بالروح القدس.ان أباء المجامع لم يتبعوا نهج ارسطوا فى التفكير فى قضايا اللاهوت التى هى قضايا خلاصية بالدرجة الاولى.ان الاباء القديسين فى المجامع اتبعوا نهج الأنيباء و الاباء الرسل المتألهين بالنعمة  وليس نهج ارسطو,يقول القديس أغريغوريوس بالاماس ان الاباء القديسين فى المجامع قد عاشوا الحقيقة كيانيا وفى شركة الروح القدس  ولم يكتشفوها عقلانيا .نحن لا  نستطيع ان نقبل هذا الكلام ونعتبر ان عدم قبول الغير الخليقدونيين لقرارات المجامع الرابع والخامس والسادس هو خطأ لاهوتى كبير كما لا نقبل نظرية بعض اللاهوتيين الارثوذكس فى اليونان او خارجها عن نظرية الخلقيدونية الجديدة أو تطور فهم الأباء للعقيدة  لكى يبرروا عدم قبول الغير الخلقيدونيين للمجامع المذكورة. لهذا السبب وبكل تأكيد لا نستطيع نحن الارثوذكس  تسمية هذه الكنائس بالغير الخلقيدونية بل هى كنائس مونوفيزيتية. أن الغير الخلقيدونيين يؤمنون بأن الاتحاد بين  فى المسيح تم بين طبيعتين ولكن بعد الاتحاد صارت الطبيعتان طبيعة واحدةأى أقنوما واحدا . ويقول بعض الغير الخلقيدونيين انه بعد الاتحاد فى طبيعة واحدة ليس هناك ذكر للطبيعة البشرية وهذا كلام متناقض لانه كيف يوجد طبيعة واحدة فى المسيح بعد الاتحاد بدون ان يؤدى ذلك الى انكار الطبيعة الانسانية وكيف تبقى هذه الطبيعة البشرية وحدها الا يعد ذلك نسطورية جديدة والتى يحاربها الغير الخلقيدونيون.هذا هو السبب الذى يجعلنا نسميهم مونوفيزيتيين وليس مجرد غير او ضد خلقيدونية.

 Ἀναβάσεις
3η Ὀκτωβρίου 2012